Το τετράδιο της Μαρίας

  Ο Αντώνης, ο δικός μας Αντώνης, είναι ένα παιδί που μας έχει φέρει πολλές λαχτάρες στη ζωή μας. Κυρίως στη ζωή των γονιών του. Είναι ένα παιδί που έφθασε ως τη Β Γυμνασίου στην κυριολεξία “σπρώχνοντας” μέχρι που τελικώς εγκατέλειψε το σχολείο. Ήταν μερικά χρόνια πριν που ο μικρός, που δεν υπήρξε ποτέ κακός μαθητής αλλά ήταν ... τεμπελάκος και δεν αγαπούσε ιδιαίτερα το σχολείο, κόντεψε να μας πείσει ότι ήταν “καμένο χαρτί”. Ξεγράφοντας σιγά σιγά την προοπτική ότι ο Αντώνης θα τέλειωνε το σχολείο, ο ίδιος πιεζόμενος αφόρητα βρήκε την ευκαιρία να σκεφτεί και να πάρει το χρόνο του. Ο Αντώνης έκανε την έκπληξη και την επόμενη σχολική χρονιά επέστρεψε στο σχολείο. Ήταν πραγματικά ένα άλλο παιδί. Κοινωνικοποιήθηκε εκ νέου στο περιβάλλον του σχολείου και στη Β Λυκείου πήγε στο ΕΠΑΛ όπου και άνθισε πραγματικά με την στήριξη σπουδαίων καθηγητών. Εκεί ο Αντώνης έπαιξε θέατρο, όπως και σε παράσταση του Πολιτιστικού Συλλόγου Καμινίων, έμαθε ξανά να ζει, να διαβάζει, να ελπίζει και να ονειρεύεται.

  Ήταν μια μέρα σαν τη σημερινή πριν από 37 χρόνια. Η αγωνία στο “κόκκινο”. Μετά από κείνες τις σκληρές εξετάσεις και το ακόμα σκληρότερο διάβασμα. Αλλά κυρίως τον πόθο που φούντωνε μέσα στις εφηβικές μας ψυχές να φύγουμε μακριά από τη μίζερη επαρχία να ανοίξουμε τα φτερά μας για ... άλλους ουρανούς. Τα χωριά μας και το Λύκειο Μοιρών φάνταζαν εξαιρετικά μικρά για να "σηκώσουν" τα όνειρα μας στον ουρανό. Κι οι Πανελλαδικές ήταν ο μόνος δρόμος 37 χρόνια πριν. Οι νύχτες με τη Βαγγελιώ και τη Μαρία πάνω από την ιστορία, την κοινωνιολογία και τα μαθηματικά “χόρευαν” μπροστά στα μάτια μου. Η κούραση από το διάβασμα μόνο που ερχόταν στο μυαλό μου με παρέλυε. Κι εκεί γύρω στις 10 άρχισε η μετάδοση των αποτελεσμάτων από το ραδιόφωνο. Βλέπετε τότε και τα μέσα ήταν λιγότερο και δε θεωρούνταν και προσωπικό δεδομένο να ανακοινωθεί η επιτυχία σου από το ραδιόφωνο. Άλλωστε την επόμενη μέρα το όνομα σου θα συμπεριλαμβανόταν στο έκτακτο παράρτημα των εφημερίδων. Και φυσικά θ

  Όσο οι σταφίδες ήταν στους οψιγιάδες, η ψυχή ήταν .... στην κούλουρη! Κάθε απόγευμα πηγαίναμε μικροί και μεγάλοι να δούμε τη σταφίδα μας, να παρακολουθήσουμε την ξήρανση. Κι όταν ξεραινόταν από τη μια πλευρά, τη γυρίζαμε από την άλλη, πατώντας ευλαβικά στις άκρες και σκύβοντας με φροντίδα και αγάπη πάνω από το προϊόν  που θα εξασφάλιζε ένα καλό Χειμώνα στην οικογένεια. Φυσικά  δεν ήταν μόνο η πέραση του σπιτιού, ήταν και οι σπουδές των παιδιών, οι αγορές καινούριων χωραφιών και οικοπέδων στις Μοίρες και στο Ηράκλειο, στηρίζονταν σε ένα μεγάλο βαθμό στη σταφίδα. Με δύο προϋποθέσεις  όμως: σκληρή δουλειά και αιματηρές οικονομίες. Οι γονείς μας βλέπετε ήταν παιδιά της κατοχής κι έμαθαν από μικροί να αγωνίζονται και να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον για τα δικά τους παιδιά. Και ξαφνικά εκεί που όλα φαίνονταν να πηγαίνουν καλά, τον αγαπημένο κατά τα άλλα μήνα Αύγουστο και λίγο στις αρχές του Σεπτέμβρη, ξαφνικά ο ουρανός σκούραινε και οι καρδιές έφευγαν από τη θέση τους. Αμέσως παίρνα

  Ο Άγιος Φανούριος, αν και δεν είχαμε κανένα στην περιοχή μας, ήταν για μένα ένας μυθικός αλλά και παντοδύναμος Άγιος που συχνά απασχολούσε την παιδική μου ζωή. Συχνά άκουγα τη γιαγιά, τη μαμά μου και τις θείες σαν ήμουν παιδί να λένε για ότι έχαναν αλλά και για ότι επιθυμούσαν και δεν έβρισκαν “να ταχθούν” στον Άγιο Φανούριο. Έτσι ως παιδί είχα σχηματίσει την εντύπωση ότι ο Άγιος Φανούριος πραγματικά μπορούσε να ... φανερώσει τα πάντα. Από την υγεία του γείτονας μας του Νίκου που ήταν βαριά άρρωστος, ως τα μολύβια μου που έχανα κάθε μέρα, την υπομονή της μαμάς μου που όλο παραπονιόταν ότι τελείωνε από όσα κάναμε. Επίσης τα κουβαράκια της γιαγιάς που δεν ξέραμε που βάλαμε, τη βροχή που ήταν απαραίτητη για το λιόφυτο, ένα γαμπρό για μια μακρινή μας ξαδέλφη που ήταν στο όριο να μείνει γεροντοκόρη αλλά και μια νύφη για το χωριανό μας που όλο τις ζ ητούσε κι όλο δεν τους τις έδιναν. Μάλιστα τέτοιες μέρες το χωριό μοσχοβολούσε από τις φανουρόπιτες που έφτιαχναν οι γυναίκες χτυ

  Υπήρξε ο αγαπημένος Καλοκαιρινός τόπος των παιδικών μου χρόνων. Ο Λέντας, με την παραλία που βγάζει στην πιο καθαρή θάλασσα του κόσμου, πλέον είναι αγαπημένος προορισμός πολλών ανθρώπων. Τόσο που το σκέφτεσαι να κατηφορίσεις τις Κυριακές, δεν είναι και κοντά, και να βρεθείς μαζί με όσους ξέρεις από τη Μεσαρά και το Ηράκλειο. Πάντως μερικές δεκαετίες πίσω, αν και ο Λέντας δεν διεκδικούσε ούτε τότε την ερημιά και τη μοναξιά, η εικόνα και η ζωή στο γραφικό ψαροχώρι της εποχής ήταν αρκετά διαφορετική. Τότε πηγαίναμε πολλοί μαζί ακόμα και με τρίκυκλες μηχανές στην αρχή ή το λεωφορείο της γραμμής της Κυριακές για το μπάνιο μας. Μετά με αυτοκίνητα. Τις πιο ωραίες μέρες όμως τις περνούσαμε όταν πηγαίναμε για να παραθερίσουμε ... κανονικά στο μικρό σπιτάκι της πατρικής οικογένειας του μπαμπά. Εκεί σε ένα δωμάτιο και μια αυλίτσα μέναμε τέσσερις πέντε ενήλικες και ένα τσούρμο παιδιά. Αλλά αλήθεια τι το θέλαμε το σπίτι όταν από νωρίς το ξημέρωμα ως αργά τη νύχτα ήμασταν έξω; Η μέρα μας ξεκι

  Μια από τις πιο συνηθισμένες φράσεις που ακούγαμε όταν ήμασταν παιδιά ήταν : “Θέρος, τρύγος, πόλεμος”. Και τα ζήσαμε τα δύο πρώτα στον κάμπο της Μεσαράς. Όσον αφορά στον τρύγο, στον οποίο θα αναφερθώ σήμερα, η αλήθεια είναι πως δεν ήταν κι εύκολη υπόθεση στο λιοπύρι του κάμπου. Ήθελε πολλούς ανθρώπους να κάνουν τις διαφορετικές δουλειές και πολύ κόπο, ποτάμια ο ιδρώτας πότιζε την εύφορη γη του κάμπου. Την ώρα που έβγαινε ο ήλιος όλοι ήταν στο δρόμο, ένα βήμα από το αμπέλι όσο μακρινό κι αν ήταν. Με γαιδουράκια και σκαφτικές μηχανές, τα εφόδια, τα φαγητά, μεγάλοι και παιδιά έφθαναν στο αμπέλι. Όλοι φορούσαν μακρυμάνικα πουκάμισα, κλειστά παπούτσια, οι γυναίκες και κα κορίτσια τσεμπέρια και μπολιδάκια και οι άνδρες καπέλα ή μαντήλια δεμένα αλλιώς. Με τα τσιγκάκια στα χέρια έμπαιναν στο αμπέλι κι άρχιζαν τον τρύγο με τάξη. Οι σειράδες έπρεπε έπρεπε να βγαίνουν ολόκληρες και να μην μένουν σταφύλια. Στην αρχή έκοβαν όλοι μέχρι να γεμίσουν τα τσιγκάκια. Κι ύστερα έμεναν οι κόφτες, συνή

  Οι δύο μουριές, μια με άσπρα και μια με μαύρα μούρα, ήταν αποπάνω από το σπίτι του παππού μας στην Πλώρα. Ήταν στην κάτω αυλή του “μικρού σχολειού”, όταν το χωριό μας είχε ένα διθέσιο σχολείο με 60 παιδιά. Δε χρειαζόταν καν να πάμε από την πόρτα που βρισκόταν οι μουριές μπροστά σε ένα ξυλόφουρνο. Τα ζεστά μεσημέρια του Αυγούστου όταν οι μεγάλοι κοιμόντουσαν, σκαρφαλώναμε με τα ξαδέρφια μου σε ένα πέτρινο χάλασμα και πηδώντας ένα φράκτη βρισκόμασταν κατευθείαν πάνω στις μουριές. Με χαρακτηριστική άνεση πηδούσαμε από το ένα κλαδί στο άλλο ώσπου να φθάσουμε ψηλά. Κι έτσι καθόμασταν κι αρχίζαμε να τρώμε. Μαύρα και λευκά μούρα κόβονταν με επιμέλεια από τα μικρά μας χέρια και στη συνέχεια τα μικρά τους μπιλάκια εκτόξευαν στο στόμα μας τα υπέροχα αρώματα και την απίστευτη γεύση. Ενδιάμεσα πειραζόμασταν, γελούσαμε και απολαμβάναμε τη διαδικασία ώσπου να χορτάσουμε ή να αποφασίσουμε ότι αρκετά φάγαμε πλέον. Θυμόμαστε που μας έλεγαν κι οι μεγάλοι να μην τρώμε πολλά γιατί θα μας πονέσει η

  Yπήρξα ένα μάλλον τυχερό παιδί. Όσον αφορά στις δασκάλες μου .Την κυρία Πέλλα στη νηπιαγωγείο, την αείμνηστη Κατίνα στο δημοτικό και την κυρία Μαρία στο Λύκειο. Η κάθε μια με τον τρόπο της και την ιδιαιτερότητα του χαρακτήρα τους “σημάδεψαν” καταλυτικά τη ζωή μου. Η κυρία Πέλλα με πήρε από το χέρι, όπως και όλα τα παιδιά, σε μια ηλικία τρυφερή και έκανε το μικρό πληγωμένο αγρίμι, να αγαπήσει το σχολείο. Η Κατίνα με έμαθε να έχω τάξη στα γραφτά μου, στη σκέψη μου και στη ζωή μου. Μου δειξε πως κι ομορφιά μέθοδο θέλει. Η κυρία Μαρία με έμαθε να ονειρεύομαι και μου δωσε την τελευταία σπρωξιά να ανοίξω τα φτερά μου. Κι οι τρεις αυστηρές και τρυφερές συνάμα, με κατανόηση και αίσθημα δικαιοσύνης. Ο οίκτος δε χώρεσε ποτέ στις κουβέντες μας, ούτε η μιζέρια κι η κακομοιριά. Κι αυτό τις έκανε σπουδαίες. Ακόμα πιο σπουδαίες τις έκανε όμως τις έκανε η αγάπη τους για τα παιδιά, για τα χιλιάδες παιδιά που πέρασαν από τα χέρια τους στα σχολεία της Μεσαράς.  Γι αυτό οι δασκάλες, και οι δάσκαλοι

  Σήμερα σειρά στις αναμνήσεις μου είχε ο Άγιος Θωμάς, το αγαπημένο χωριό που παραθέριζα τα παιδικά μου χρόνια. Μια βόλτα ως το χωριό για να δω τους δικούς μου ανθρώπους την θεία Πόπη και τη Ρένα μου επεφύλαξε πολλές εκπλήξεις με πρώτες και καλύτερες την Άννα Μαρία και το Θωμά, τα υπέροχα δευτερανήψια μου και μου ξύπνησε γλυκιές και τρυφερές αναμνήσεις. Καλοκαίρια με ανθρώπους, βόλτες και παρέες. Τα παιχνίδια στο σπίτι της θείας Νίκης με τη Μαρίνα και το Νίκο, στην αυλή της Βαγγελιώς με το Θωμά τις γειτόνισες που πάντα ερχόταν να με δουν σαν πήγαινα, τη Φανή, την Καλλιόπη, την Κλεάνθη. Τα Καλοκαιρινά απογεύματα έπαιζα με τα κορίτσια την Μαριάννα, την Ελένη, τη Γεωργία και ύστερα έπινα κρύα αναψυκτικά που μου πρόσφερε με πολύ αγάπη στην όμορφη κλειστή αυλή της η θεία Μαρία. Πολλές φορές τη μέρα πήγαινα στο αγαπημένο μου μπακάλικο με την αγαπημένη και καλόχαρη μπακάλισα την Ουρανία για να κάνω παραγγελίες ή να πάρω σοκολάτες και παγωτά. Οι “εξορμήσεις” μας ως την κατοχωριά και τα Αρδ

  Είναι τελικά κάτι που μάλλον δεν αλλάζει. Ο μεσημεριανός ύπνος δεν ήταν το καλύτερο μας όταν ήμασταν παιδιά και μάλλον πως δεν είναι ούτε και για τα σημερινά. Μόνο που οι συνθήκες ήταν άλλες. Γιατί πως να σε πάρει ο ύπνος στο τσίτσιρο της μεσημεριάς τα καυτά Καλοκαίρια που στην Πλώρα, είναι το χωριό που συχνά τελευταία βλέπουμε να έχει τις μεγαλύτερες θερμοκρασίες στη χώρα, όταν έβρεχες τις τσιμεντένιες αυλές και στέγνωναν σε χρόνο ρεκόρ; Προφανώς αυτή ήταν η μία παράμετρος. Γιατί η άλλη ήταν ότι δε θέλαμε να κοιμηθούμε και να χάσουμε το παιχνίδι στο κεντρικό δρόμο ή στα χωματένια σοκάκια. Γυρίζαμε, τρέχαμε, φωνάζαμε και ξεσηκώναμε το χωριό μέσα στο καταμεσήμερο αλλά εκεί η ζέστη δεν μας πείραζε. Συνήθως με διάλογο, φωνές ή απειλές για το παγωτό που δε θα παίρναμε το απόγευμα κάποια στιγμή πέφταμε στο κρεββάτι. Συνήθως για να συνεχίσουμε το παιχνίδι, τα ξεφωνητά ή τα χοροπηδηχτά. Υπήρχαν όμως και οι μέρες που ήταν διαφορετικές όταν μας έπαιρναν στα χωράφια για τον τρύγο ή το θέρο

 Ο ήλιος έκαιγε ... τις πέτρες κι η πλατεία στις Μοίρες το πρωί, μετά την εκκλησία, γέμιζε από κόσμο. Κυριακές που ξεκινούσαν με το θερμόμετρο να “χτυπά κόκκινο” από το πρωί, με ελάχιστες φορές να μαθαίνουμε την πραγματική θερμοκρασία. Εκείνα τα χρόνια τη δεκαετία του 70 τα θερμόμετρα ήταν ελάχιστα και οι άνθρωποι δεν ασχολούνταν και τόσο. Στου Διακάκη το καφενείο πάντως στην κεντρική πλατεία των Μοιρών άκουγα να λένε συχνά που ξεπέρασε τους 40 υπό σκιά. Ήταν πολλοί όσοι κατέβαιναν την Κυριακή το πρωί στην πλατεία, γυναίκες με ρόμπες και παντόφλες και παιδιά με τσόκαρα και καπελάκια. Ο σκοπός ιερός: το Κυριακάτικο μπάνιο, συνήθως στον Κόκκινο Πύργο και καμιά φορά στην Αγία Γαλήνη. Αν περνούσε νωρίτερα το λεωφορείο για τα Μάταλα, δεν έμπαιναν και άδειο να ταν. Ας μην κάνουν κάποιοι ότι δεν το θυμούνται, τα Μάταλα ήταν ... κακοφημισμένα κι ας ζούσε πια την παρακμή του το κίνημα των χίπις. Ήταν μια παλιά ιστορία που καλλιεργούνταν κι ακούγαμε συχνά για τους κακούς χίπις, αλλά δεν είναι

  Μια αμυδρή εικόνα ονείρου, ξυπνά μέσα μου ο Δεκαπενταύγουστος, που για όσους μεγάλωσαν στη Μεσαρά, στο νότιο τμήμα του νομού Ηρακλείου είναι άρρηκτα δεμένος με την Παναγία την Καλυβιανή. Τι κι αν το έζησα το όνειρο τόσες φορές ως παιδί, κάθε φορά που πλησιάζει ο Δεκαπενταύγουστος ξυπνά ολοζώντανο μέσα μου, φέρνοντας θύμησες τρυφερές και γλυκές, σε έναν κόσμο που συνεχίζει να κάνει μια μικρή ανάπαυλα στην σκληρή καθημερινότητα του, για να ζήσει το Πάσχα του Καλοκαιριού. Σήμερα οι μνήμες αυτές ξύπνησαν άτσαλα μέσα στο φόβο της πανδημίας του κορονοιού και την είδηση ότι φέτος, απόψε, θα γίνει μια αγρυπνία προσαρμοσμένη στις συνθήκες των καιρών, των δύσκολων καιρών που ζούμε. Ξεκινούσαμε λοιπόν, εκείνα τα χρόνια, με τα έκτακτα δρομολόγια του ΚΤΕΛ να πάμε την παραμονή της Παναγίας για να ζήσουμε τη Μεγάλη Αγρύπνια. Τα λεωφορεία, παλιά κι αγκομαχούσαν κι από τους υπεράριθμους επιβάτες που είχαν μαζί τους τόσα μπαγκάζια λες και πήγαιναν για πολυήμερες διακοπές. Κουβέρτες, σεντόνια, μ

Όλο το χωριό μύριζε ψάρι. Τηγανητό. Σαβρίδι, σαρδέλα, γόπα και ξαλμυρισμένος παστός μπακαλιάρος. Ημέρα του Χριστού και ήταν απλώς η αφορμή για να μπει το ψάρι στα τραπέζια του χωριού. Το ψάρι, από την άλλη, πάντα ίδιο. Ταπεινά αλλά πεντανόστιμα αφρόψαρα, ότι φέρνει ο πλανόδιος ψαράς. Το χωριό και ορεινό είναι και μακριά από τη θάλασσα αλλά το ψάρι δε λείπει. Ταιριάζει και με τα καλοκαιρινά κολυκυθάκια, τα βλήτα και τη βραστή πατάτα, το καλό ελαιόλαδο και το λεμονάκι. Σαν άρχοντες έτρωγαν οι κάτοικοι της Πλώρας αλλά και όλων των χωριών της Μεσαράς του Χριστού τα παιδικά μας χρόνια. 'Ηταν μια ακόμα μεγάλη μέρα για μας που είχαμε στο χωριό μας ως πολιούχο τον Χριστό, Αφέντη Χριστό τον λέγαμε εμείς, που γιορτάζει ακόμα κάθε χρόνο της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, εκεί στο ένα κλίτος της μεγάλης μας εκκλησίας. Το άλλο είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Εκείνα τα χρόνια όλο το χωριό ήταν στον Αφέντη Χριστό πρωί πρωί στις 6 Αυγούστου. Κι ήταν ένα χωριό μεγάλο με πολλά παιδιά

Η Δεκαπενταριά, όπως την έλεγαν η γιαγιά μου και οι φιλενάδες της στο χωριό, ήταν πάντα για μένα μια περίοδος μπερδεμένη και αμφιλεγόμενη. Ήταν που άκουγα για το Πάσχα του Καλοκαιριού και νήστευα, αλοίμονο στο παιδί που δε νήστευε αλλά και τη γιαγιά μου να λέει: “Ο Αύγουστος επάτησε, η άκρα του Χειμώνα”. Αυτός ο Χειμώνας μου “καθόταν” στο στομάχι. Και πως να μη συμβεί αυτό όταν καθημερινά καιγόμαστε στον κάμπο της Μεσαράς κι όλο ψάχναμε δροσερικά. Ήταν και τα γινωμένα σύκα, τα σταφύλια σουλτανιά, ροζακιά, άσπρα και μαύρα λίγο πριν τα τρυγήσουμε, τα πεντανόστιμα δροσερά αμύγδαλα και καρύδια που τρώγαμε και βάφαμε με τις φλούδες τους τα παιδικά μας χέρια, που δεν με έπειθαν ότι ερχόταν ο Χειμώνας. Το πανηγύρι του Αφέντη Χριστού που ήταν μόνο θρησκευτικό χωρίς γλέντια για το χωριό μας, αφού λίγο νωρίτερα είχαμε γλεντήσει στην Αγία Παρασκευή και τον Άγιο Παντελεήμονα, επίσης ήταν μια φωτεινή αχτίδα τον Αύγουστο. Το βράδυ πάντως πηγαίναμε στο γλέντι στα Βασιλικά Ανώγεια που γιόρταζαν τον