Το τετράδιο της Μαρίας

  Tα τελευταία Χριστούγεννα της γιαγιάς μου ήταν πολύ ευτυχισμένα. Τίποτα δεν προμήνυε αυτό που θα συνέβαινε λίγους μήνες μετά. Από την αρχή της χρονιάς εκείνης το 1978 μάζευε τις συντάξεις της. Ο παππούς με πονηρό γελάκι όλο τη ρώταγε: Τι θα κάνεις βρε γυναίκα τα λεφτά; Η γιαγιά με το καλοκάγαθο ύφος της απαντούσε: Να μην έχω κι εγώ Βαγγέλη το κομπόδεμα μου; Το τι έκανε το κομπόδεμα της το μάθαμε τα Χριστούγεννα όταν η γιαγιά έδινε πλούσια «ρεγάλα» στα 14 από τα 17 εγγόνια (τα τρία δεν τα γνώρισε ποτέ) στα κάλαντα των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων. Ιδιαίτερα γενναιόδωρη ήταν και στις καλές χέρες. Έβαζε το ρυτιδιασμένο χέρι της σε μια κάλτσα που είχε φυλάξει το κομπόδεμα κι όλο έδινε. Δεν μας έκανε εντύπωση γιατί η γιαγιά μας, μας έδινε τα πάντα απλόχερα σε όλη μας τη ζωή. Και κυρίως μας έδινε την αγάπη της. Περάσαμε όλοι μαζί κοντά 40  άτομα και Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά στο σπίτι της γιαγιάς. Εμείς τα παιδιά ανεβοκατεβαίναμε στον οντά από μια φαρδιά σκάλα και πηγαί

  Μπορεί φέτος να μην χτύπησαν την πόρτα μου παιδιά να μου πουν τα κάλαντα, αφού ελέω πανδημίας και αυτή η αγαπημένη συνήθεια ματαιώθηκε. Μου ξύπνησαν τούτες οι μέρες όμως περίεργες αναμνήσεις. Όταν εμείς παιδιά βγαίναμε στους δρόμους παρά το γεγονός ότι οι γονείς μας μάς πρότειναν να μας δώσουν περισσότερα χρήματα απ' ό,τι θα βγάζαμε από τα κάλαντα. Εμείς ποτέ δεν δεχόμασταν. Θέλαμε να τα πούμε. Είναι βλέπετε μαγεία να χτυπάς μία πόρτα, να τραγουδάς, να ευχαριστιέσαι και να παίρνεις και χρήματα. Καμία φορά στα χωριά, οι γριές γυναίκες δεν είχαν χρήματα. Έδιναν λοιπόν κεράσματα, λάδι ή αυγά. Ο μπακάλης του χωριού, στα κάλαντα διανυκτέρευε, για να αγοράζει το λάδι και τα αυγά από τους καλαντάδες. Περίεργες εποχές. Τώρα, ακόμα κι όταν ... επιτρέπονται τα κάλαντα, δεν γίνονται τέτοια πράγματα. Όμως εκείνη η εποχή είχε μία μαγεία. Όταν έπεφτε το σούρουπο στο χωριό και τα παιδιά παρέες-παρέες γύριζαν σαν τα φαντασματάκια μέσα στη νύχτα, επικρατούσε μία άλλη ατμόσφαιρα. Ήταν λίγο π

O παππούς μου δεν υπήρξε αυτό που λέμε κλασικός παππούς. Δεν ήταν ο καλοκάγαθος γέροντας που μας έλεγε παραμύθια, αλλά ένας ζωηρός και καλοστεκούμενος κοτσονάτος γέρος, που αφού μας μοίραζε τα λεφτά της πενιχρής αγροτικής του σύνταξης, μας έλεγε άλλες ιστορίες. Τις ακούγαμε σαν παραμύθια αλλά δεν ήταν. Πότε για τη συμμετοχή του στον πόλεμο της Μικράς Ασίας και την δίχρονη αιχμαλωσία του και πότε για τα τρόφιμα που κουβαλούσε στους αντάρτες. Ήταν ένας λαϊκός λόγιος που έψελνε, διάβαζε κι έγραφε ποιήματα, ένα περίεργο κράμα κομμουνιστή και χριστιανού. Άνθρωπος του γλεντιού και της παρέας τις μέρες των Χριστουγέννων είχε την τιμητική του, αφού αγαπούσε και το καλό κρασί. Τα Χριστούγεννα όμως του 1978 κανείς δεν είδε τον παππού πουθενά. Ήταν αργά το βράδυ της παραμονής όταν κάναμε την τελευταία στάση για τα κάλαντα στο σπίτι του παππού και του κάναμε την παρατήρηση πώς σφάξαμε εφτά χοίρους και δεν ήρθε να βοηθήσει. Ο παππούς χαμογελώντας βιασμένα μέσα από τα μακριά γένια του και με τη λύπη

  Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, βγαίνει από μέσα μου το παιδί. Ένα παιδί που ζητά πεισματικά να ξαναζήσει όσα έζησε και του γλύκαναν τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Οι μέρες των Χριστουγέννων για τα παιδιά εκείνης της εποχής στα Κρητικά χωριά. Η αίσθηση της απόλυτης ελευθερίας καθώς οι «μεγάλοι» ήταν απασχολημένοι με τις δουλειές τους και τα παιδιά γύριζαν στους δρόμους ανεξέλεγκτα τις μέρες αλλά και τις νύχτες! Όχι πως τα παιδιά δε συμμετείχαν στις προετοιμασίες των Χριστουγέννων. Σε όλα … βοηθούσαμε, τρόπος του λέγειν! Όπου ανακατευόμαστε τα κάναμε «σαλάτα». Ρίχναμε το αλεύρι, ξεχνούσαμε τον ξυλόφουρνο ανοιχτό κι έφευγε η πυριά, ρίχναμε τα υλικά των μελομακάρονων, στο μίγμα για τους κουραμπιέδες. Και η γιαγιά μας καθισμένη στη γωνιά της δίπλα στο τζάκι γελούσε συγκαταβατικά με όσα κάναμε. Στη μέση της δουλειάς παίρναμε τους δρόμους και μαζευόμαστε από το ένα σπίτι στο άλλο για να παίξουμε 31, 21 η «πάρτα όλα». Τα φραγκοδίφραγκα γρήγορα άλλαζαν χέρια, αφήνοντας τους μισούς ευχαρι

  Δεκαετίες πριν. Η χρονιά που εγώ συμπλήρωνα τα 13 και η αδερφή μου τα 5. Εγώ ήμουν ένα ανέμελο παιδί που έμπαινε στην εφηβεία αλλά η μικρή ήταν πολύ δυστυχισμένη. Ο λόγος ήταν ότι αν και αρκετό καιρό έψαχνε να βρει πότε γιορτάζει, όλοι της το απέκλειαν: Δεν γιορτάζεις, δεν υπάρχει Αγία Κλεονίκη της έλεγαν, γεγονός που την έκανε να στενοχωριέται. Κι αφού λοιπόν στο πρόβλημα της κανείς δεν έδινε λύση, αποφάσισε να δώσει η ίδια. Ξεκίνησε συστηματικά να “δουλεύει” γι αυτό μετά τις 25 του Νοέμβρη κάνοντας επισκέψεις σε θείες, θείους και γειτόνους ... με αναλυτική ενημέρωση. Τι έλεγε όμως: “Εγώ γιορτάζω του Αγίου Νικολάου που γιορτάζει ο ξάδερφος μου ο Νίκος. Νίκη δε με λένε;” Όλοι την άκουγαν χαμογελαστά, την κοιτούσαν πονηρά αλλά δεν της απαντούσαν. Αυτή επαναλάμβανε σε κάθε ευκαιρία την απόφαση της να γιορτάζει του Αγίου Νικολάου. Λίγες μέρες μετά οι κόποι της ανταμείφθηκαν, όταν του Αγίου Νικολάου ήρθαν αρκετοί να της ευχηθούν φέρνοντας της και τα σχετικά δωράκια. Όλοι δεκαετίες