Οι κρύοι Χειμώνες με παρασιές, μαγκάλια και πατανίες στο χωριό μας

 

Όταν στις μέρες μας μιλάμε για τζάκια σκεφτόμαστε ξύλα να τριζοβολούν, δυνατές κόκκινες φωτιές και γραφικότητες. Η αλήθεια είναι πως κάπως έτσι είναι γιατί στις περισσότερες φορές το τζάκι δεν αποτελεί τη μοναδική πηγή θέρμανσης αλλά υποστηρίζεται με ένα άλλο σύστημα πίσω του, κεντρική, αυτόνομη, ενδοδαπέδια θέρμανση, σόμπες ή άλλα θερμαντικά σώματα.

Μπορεί βέβαια και το ίδιο το τζάκι να υποστηρίζει ένα σύστημα κεντρικής θέρμανσης του σπιτιού.

Μοιραία όμως όταν εγώ βλέπω τζάκι, σκέφτομαι το κρύο, το πολύ κρύο των παιδικών μου χρόνων στο χωριό. Βλέπετε στα σπίτια εκείνα τα παλιά τα πέτρινα, το προνόμιο της φυσικής μόνωσης που έδινε η πέτρα, χανόταν αυτομάτως από τα πατώματα και τις ταράτσες από μπετόν αλλά και τα φυρασμένα ξύλινα πορτοπαράθυρα από όπου ο αέρας έμπαινε ανεμπόδιστος μέσα στο σπίτι.

Έτσι εκείνα τα χρόνια που μοναδική θέρμανση ήταν το τζάκι κρυώναμε πολύ. Το τζάκι ήταν συνήθως στην κουζίνα και μπορούσαν να κάτσουν μπροστά τρία τέσσερα άτομα που καιγόταν από μπροστά και πάγωναν από πίσω.

Την ίδια ώρα στο τζάκι - παρασιά,  έπρεπε να ψήνεται και το φαγητό της οικογένειες αλλά και να ετοιμάζονται τα κάρβουνα για τα μαγκάλια.

Στα υπνοδωμάτια πριν πάμε βάζαμε μαγκάλι με κάρβουνα από το τζάκι και σπίθα που άναβε με αλουμινόχαρτα από τσιγάρα από πάνω τους. Τα μαγκάλια έμπαιναν πριν μπούμε εμείς καθώς και τότε αρκετοί άνθρωποι πέθαιναν από αναθυμιάσεις.

Στο κρεββάτι η παγωνιά δεδομένη. Δεν υπήρχαν βλέπετε τα πανάλαφρα σημερινά παπλώματα από πούπουλο ή και υαλοβάμβακα, αλλά κάτι παπλώματα προίκας παραγεμισμένα με βαμβάκι βαρύ κι ασήκωτο. Ένα πάπλωμα λοιπόν κι από πάνω μια υφαντή διπλή πατανία που ζύγιζε τουλάχιστον άλλα πέντε κιλά που ούτε ζέσταιναν, ούτε σε άφηναν να γυρίσουν.

Στο σχολείο το επόμενο πρωί ο δάσκαλος άναβε μια σόμπα στρογγυλή σαν λουκάνικο με ξύλα και η αλήθεια είναι ότι ζέσταινε πολύ. Για να ανάψει όμως η σόμπα οι μαθητές έφερναν από τα σπίτια τους και τα ξύλα.

Σιγά σιγά στα σπίτια μπήκαν οι ξυλόσομπες, οι σόμπες πετρελαίου, οι ηλεκτρικές σόμπες και αργότερα η θέρμανση με θερμοσυσσωρευτές ή καλοριφέρ. Σήμερα στο χωριό μου τα περισσότερα σπίτια έχουν μια αξιοπρεπή θέρμανση.

Εγώ πάλι συνεχίζω να χρησιμοποιώ το τζάκι και στην πόλη καθώς μου αρέσουν τα παιχνιδίσματα και οι σκιές της φωτιάς, αλλά η αλήθεια είναι πως μου προκαλεί και μια μελαγχολία κάθε φορά που σκέφτομαι σόμπες και μαγκάλια εκείνης της εποχής.

Όλα ήρθαν στο μυαλό μου με την κακοκαιρία Ελπίς. Τζάκια και μαγκάλια που δεν ζέσταιναν, βαριά παπλώματα και υφαντές πατανίες αλλά και τα ξύλα που κουβαλούσαμε στο σχολείο για να ανάψει η σόμπα.